Savez ekoloških organizacija „Zelena lista Srbije“ (ZLS) realizuje projekat „Oplaneti se! Zeleni karavan se nastavlja“ u okviru programa Eko-sistem, koji realizuju Mladi istraživači Srbije, a podržava Švedska.
Zeleni karavan se od 21. do 23. oktobra zaustavio u Trsteniku gde je EP „Moravski orašak“ kao dobar domaćin dočekao predstavnike članica ZLS i za svoje goste i sugrađane pripremio sadržajni program.
U Opštini Trstenik dešavaju se pozitivne promene u oblasti upravljanja otpadom
Zahvaljujući sredstvima Ministarstva zaštite životne sredine rekultivisano je dve trećine lokalne deponije „Osaonica“ i jedna trećina pretvorena je u sanitarnu kasetu koja je puštena u rad u julu mesecu. U junu mesecu Opština Trstenik je otpočela izradu Lokalnog plana upravljanja otpadom (LPUO) za period 2023-2032. godinu.
Pre početka izrade LPUO formiran je radni tim sastavljen od predstavnika svih relevantnih institucija za kreiranje i sprovođenje plana koji imaju interes za održivo korišćenje lokalnih usluga. U radni tim ušao je i predstavnik EP „Moravski orašak“. Radni tim je marljivo radio i zainteresovanim građanima su dostavljane informacije putem saopštenja na opštinskom sajtu i prilozima na lokalnoj televiziji. Stavovi građana o problemima upravljanja otpadom ispitani su kroz anketu.
Za članice ZLS, učesnike radnog tima i predstavnike iz opštine Vrnjačka Banja i Kraljeva i Regionalnog preduzeća za upravljanje otpdom Kraljevo održana je 21. oktobra u Većnici Narodnog univerziteta Javna prezentacija nacrta Lokalnog plana upravljanja otpadom opštine Trstenik za period 2023-2032.
Gordana Rodić, jedna od učesnica izrade LPUO Opštine Trstenik za period od 2020. do 2030. prezentovala je ex/post analizu prethodnog plana. Istakla je da je plan bio dosta realan i da je većina ciljeva dostignuta. Opština Trstenik je u periodu važenja prethodnog LPUO donela neophodne odluke u upravljanju otpadom, povećala pokrivenost organizovanim prikupljanjem otpada od 60 do 97 odsto, rekultivisala nesanitarnu deponiju i sada ima u regionu najbolje rešenje za odlaganje otpada. Rađeno je na jačanju ekološke svesti podrškom neformalnom obrazovanju i informisanju.
Opština je u prethodnom planu definisala i izgradnju reciklažnog centra za koji je 2012. godine potpisala ugovor sa Fondom za zaštitu životne sredine, ali je spletom okolnosti taj ugovor ostao nerealizovan. U periodu važenja prethodnog LPUO i trenutno prikuplja se mešani otpad po principu „od kuće do kuće“ i sav prikupljeni otpad odvozi se na lokalnu deponiju. Postavljeni cilj za primarnu selekciju nije ispunjen.
Pred Opštinu Trstenik se postavljaju izazovi da u toku važenja novog LPUO od 2023-2032:
- očuva postignute rezultate u upravljanju otpadom;
- smanji količinu otpada koja će se deponovati u sanitarnu kasetu, a kasnije u Regionalni centar za upravljanje otpadom Kraljevo;
- Opština Trstenik bez „divljih deponija“.
U svim strateškim dokumentima navode se neophodna oprema, infrastrukturni radovi, a ne obraća se dovoljno pažnje da su za sve potreban dovoljan broj kompetentnog i motivisanog osoblja u komunalnom preduzeću i lokalnoj samoupravi koje će sprovoditi planirane aktivnosti.
Priređivač LPUO Igor Jezdimirović iz „Inženjera zaštite životne sredine“, prezentovao je akcioni plan Lokalnog plana upravljanja otpadom Opštine Trstenik za period 2023-2032. godine koji se zasniva na uspostavljanju koncepta integralnog upravljanja otpadom, implementaciji održivog sistema koji će imati minimalni štetni uticaj na životnu sredinu i zdravlja ljudi uz racionalno korišćenje resursa iz otpada. On oslikava specifičnosti Opštine Trstenik i obavezu lokalne samouprave da sprovodi javnu politiku u ovoj oblasti usklađenu sa zakonskim propisima Republike Srbije.
Predloženi LPUO usklađen je sa Programom upravljanja otpadom u Republici Srbiji za period od 2022-2031. godine i Akcionim planom za period 2022-2024. godine, jer u tim dokumentima su definisane mere i aktivnosti u oblasti upravljanja otpadom koje su obavezujuće za lokalnu samoupravu i koje je Republika Srbija spremna da finansira i/ili sufinasira. U nacionalnom programu je definisano da Opština Trstenik pristupa Regionalnom centru za upravljanje otpadom Kraljevo.
Koncept upravljanja otpadom definisan u LPUO za Opštinu Trstenik obuhvata sledeće komponente:
- obuhvat stanovništva organizovanim prikupljanjem otpada 100%;
- primarna separacija komunalnog otpada na mestu stvaranja na dve frakcije: reciklabilan i nesortiran otpad uz sukcesivnu nabavku posuda za prikupljanje i vozila za odvoženje i zapošljavanje odgovarajuće radne snage;
- izgradnja i opremanje reciklažnog centra – centra za sakupljanje otpada na opredeljenoj lokaciji koji će da sadrži liniju za sekundarnu separaciju za reciklabilni otpad i prostor za odlaganje posebnih tokova otpada (opasan otpad) iz domaćinstva;
- izgradnja kompostane na opredeljenoj lokaciji za kompostiranje zelenog otpada sa javnih površina i gradske pijace;
- uvođenje pilot programa kućnog kompostiranja u zoni individualnog stanovanja i edukacija seoskog stanovništva o upotrebi biomase kao goriva i organskog đubriva;
- organizovanje periodičnih kampanja za prikupljanje posebnih tokova otpada (kabasti otpad, električni i elektronski otpad, staklo, folije od plastenika i creva za zalivanje…)
- održavanje sanitarne kasete na gradskoj deponiji da u potpunosti ispunjava tehničke i tehnološke standarde;
- sanacija i rekultivacija postojećih nesanitarnih (divljih) deponija;
- pripreme za prelazak na regionalni sistem upravljanja otpadom – pristupanje regionalnom centru za upravljanje otpadom u Kraljevo;
- kontinuirano informisanje i edukacija građana Opštine Trstenik o novinama u javnoj politici za upravljanje otpadom definisanoj u LPUO.
Akcion plan sadrži i specifikaciju neohodne opreme za ostvarenje ciljeva, procenjenu vrednost koja je vrlo diskutabilana zbog stalnih promena cena i kursa evra. LPUO predviđena je nabavka opreme za prikupljanje, transport, tretman i deponovanje otpada. Preduzeće Vladeks doo iz Velike Drenove ima čitavu lepezu komunalnih vozila i linija za selektiranje otpada. Predstavnici firme, Nikola Ristić i Vladimir Milojević, su učesnicima skupa predstavili svoju liniju za separaciju mešanog komunanog otpada koja je zanimljiva za regionalni centar i koja se može pojednostaviti ako se separira samo suva frakcija otpada. Posebno interesovanje izazavao je modularni sistem za upravljanje otpadom koji je već našao primenu u velikim gradovima.
Moderatorka skupa, Danica Batoćanin uspešno je usmeravala diskusiju učesnika sa velikim brojem pitanja.
Predstavnik grada Kraljeva je obavestio da i grad Kraljevo otpočinje izradu svog LPUO u novembru mesecu, a predstavnica opštine Vrnjačka Banja da će ova opština to uraditi u toku 2023. godine nakon sprovođenja postupka javne nabavke. Dogovoreno je da se planira i izrada Regionalnog plana za upravljanje otpadom za region Kraljevo u 2023. godini.
Poseta lokalnoj deponiji „Osaonica“
Vladan Aleksić, upravnik u JKSP „Komstan“ za upravljanje otpadom nije želeo da održi prezentaciju o sanitarnoj kaseti u sali, već je učesnike pozvao da organizovano posete lokalnu deponiju „Osaonica” gde su se na licu mesta upoznali sa završenim radovima.
Odlaganje komunalnog otpada sprovodi se na lokalnoj deponiji „Osonica“. Površina deponije iznosi oko 7,5 ha. Locirana je na oko 3.000 m od centra grada. Deponija je u izuzetno povoljnom geografskom okruženju, ograđena je, ima pristupni asfaltirani put, rampu za istresanje i odgovarajuću mehanizaciju za održavanje. Otpad se razastire i prekriva građevinskim šutom i zemljom debljine 25 do 30 cm. Na deponiji postoje „biotrnovi“ za odvođenje oslobođenih gasova i sistem za odvođenje procednih voda.
Deponija je izgrađena po projektnoj dokumentaciji iz 1989. godine i bila je jedna od četiri najbolje u nekadašnjoj Jugoslaviji. Međutim, novi standardi zahtevali su sanaciju i rekultivaciju deponije. U septembru 2019. godine urađen je idejni projekat sanacije, remedijacije i zatvaranja deponije na koji je pribavljena saglasnost nadležnog ministarstva.
Projektom sanacije iz 2019. godine predviđeno je da se deponija koristi u narednih pet godina, nakon čega bi se vršilo prekrivanje geotekstilom i prešlo u Regionalni centar za upravljanje otpadom u Kraljevu. Trenutno je sanirano i rekultivisano 65% deponijskog prostora i formirana je sanitarna kaseta koja će biti u upotrebi do otvaranja regionalne deponije.
Na lokalnoj deponiji je instalirano postrojenje modularnog tipa čija je namena korišćenje deponijskog gasa u cilju dobijanja električne energije za prečišćavanje procednih voda putem reverzne osmoze. Postrojenje je pušteno u rad 19. avgusta 2022. godine.
Posetioci deponije, od kojih su pojedinci i profesionalci u oblasti upravljanja otpadom, nisu krili svoje zadovoljstvo kako je deponija uređena i još jednom je istaknuta potreba da se vrši primarana selekcija otpada da bi se sanitarna kaseta što duže bila u funkciji.
Više saznajte na portalu Zelena lista Srbije.
